Birlik programları, Avrupa Birliği’ne üye ülkeler arasında işbirliğini geliştirerek Avrupalılık bilincinin, yenilikçilik ve girişimcilik anlayışının yerleşmesini desteklemek, AB politikalarının ve mevzuatının uygulanmasına ve Birliğin karşılaştığı sorunlara ortak çözümler yaratılmasına katkı sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Tüm bu hedefler doğrultusunda yapılması öngörülen çalışmalar ve AB bütçesinden yapılan mali katkılara hukuki bir çerçeve oluşturulması için yapılandırılan Birlik programlarının başlangıcı 1970’li yıllara dayanmaktadır. AB’nin politikaları kapsamındaki öncelikli alanlarda yürütülen temel faaliyetlerin bütünleştirilmesi ile meydana gelen programlar altında, belirlenen amaç ve koşullara uygun olarak hazırlanan uluslararası projelere mali destek sağlanmaktadır. AB politikaları, üye ülkelerde eşgüdüm içerisinde uygulanmaktadır.

 

Birliğin genişleme perspektifi doğrultusunda Birlik programlarının aday ülkelerin katılımına açılarak söz konusu ülkelerin AB politika ve çalışma yöntemlerini tanımaları, Avrupa Birliği üyeleri ile çeşitli işbirlikleri geliştirmeleri amaçlanmıştır. Bu yöndeki ilk adım 1993 Kopenhag Zirvesi’nde Birlik programlarına AB ile ortaklık anlaşması bulunan  Merkez ve Doğu Avrupa Ülkeleri’nin (MDAÜ) katılımına ilişkin siyasi iradenin ortaya koyulmasıyla atılmıştır. Kopenhag Zirvesi’nin ardından on MDAÜ ile Güney Kıbrıs’a adaylık statüsünün tanındığı 1997 Lüksemburg Zirvesi’nde, bazı Birlik program ve ajanslarının söz konusu ülkelerin katılımına açık olduğu ve bu programlara katılımın, durum bazında değerlendirilerek gerçekleşeceği belirtilmiştir. Ayrıca bu Zirve’de Türkiye’nin bazı program ve ajanslara durum bazında değerlendirilmek üzere katılımını öngören “Türkiye için Avrupa Stratejisi”nin oluşturulmasına karar verilmiştir. Aralık 1999’da gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi’nde adaylığının teyit edilmesiyle birlikte Türkiye, ilke olarak aday ülkelere açık tüm AB program ve ajanslarına katılma hakkını elde etmiştir.

 

Türkiye’nin, AB’nin çevreden bilim ve teknolojiye, eğitimden sağlığa, enerjiden KOBİ’lere kadar geniş bir yelpazeye yayılan Birlik programlarından kendi ihtiyaç ve önceliklerini dikkate alarak aktif olarak katılım sağladığı Birlik Programları aşağıda sıralanmıştır. 

 

 

 

2007-2013 yıllarını kapsayan PROGRESS Programı, AB’nin istihdam, sosyal içerme ve koruma, çalışma koşulları, cinsiyet eşitliği ve ayrımcılıkla mücadele alanlarını kapsamaktadır. 628 milyon Avro bütçeli program söz konusu alanlarda mevcut 4 Birlik programının (Ayrımcılıkla Mücadele; Kadın-Erkek Eşitliği; Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk ile Mücadele; İstihdamı Teşvik Önlemleri) yerini almakta ve Avrupa Komisyonu İstihdam ve Sosyal İşler Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. İstihdam, sosyal koruma ve içerme, çalışma şartları, ayrımcılıkla mücadele ve çeşitlilik ve toplumsal cinsiyet eşitliği.olmak üzere beş bölümden oluşan PROGRESS Programı’nın bütçesi 743,25 milyon Avro’dur ve söz konusu alanlarda sunulacak projelere destek amacıyla kullanılacaktır.

 

PROGRESS programına ilişkin olarak, Türkiye’de sosyal koruma ve sosyal içerme, çalışma koşulları, ayrımcılıkla mücadele ve cinsiyet eşitliği alanlarından sorumlu kuruluş Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı’dır. İstihdama ilişkin gerçekleştirilecek eylemlerin ülkemizdeki irtibat kuruluşu ise Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’dür.

 

Programın Mutabakat Zaptı 20 Haziran 2009 tarihli ve 27264 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Buna göre Türkiye’nin PROGRESS Programı’na 2007 ve 2008'de başlangıç dönemine sınırlı katılım; 1 Ocak 2009'dan itibaren ara katılım; 1 Ocak 2011'den itibaren Konsey Kararı No.l672/2006/EC'nin 9. maddesinde öngörülen faaliyet türlerine tam katılımının sağlanması kararlaştırılmıştır.

 

Ayrıntılı bilgi için bkz:  http://ec.europa.eu/employment_social/progress/index_en.html

Ayrıntılı bilgi için bkz:  http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/abk.portal

 

 

Sokrates, Leonardo da Vinci ve e-öğrenim programlarının 2006 yılı sonunda tamamlanmasının ardından bu programların yerini alan Hayatboyu Öğrenme Programı, AB içinde eğitim ve öğretim sistemleri arasında değişim, işbirliği ve hareketliliğin güçlendirilmesini ve böylece Birlik sisteminin dünya çapında bir kaliteye ulaşmasını hedeflemektedir. Yeni program dört sektörel alt program (Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig), bir ortak konulu program (Transversal Programme) ve Jean Monnet eyleminden oluşmaktadır. 2007-2013 dönemini kapsayan Hayatboyu Öğrenme Programı Avrupa Komisyonu Eğitim Kültür Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir ve bütçesi 6,970 milyar Avro’dur. 

 

Programla ilgili ülkemizdeki sorumlu kuruluş Ulusal Ajans’tır. Türkiye’nin Gençlik Programı’na ve Hayatboyu Öğrenme Programı’na katılımına ilişkin Mutabakat Zaptı, 29 Mayıs 2007 tarihinde Brüksel’de imzalanmış, 30 Haziran 2007 tarihli ve 26568 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

 

Hayatboyu Öğrenme Programı kapsamında; Comenius Program'ının temel amacı, "Okul Eğitimi" alanında Avrupa ülkeleriyle işbirliği yapmak suretiyle eğitimde kaliteyi artırmak ve kültürel diyalogu sağlayarak dil öğrenimini teşvik etmektir. Bu program; Okul Öncesi Eğitim, İlköğretim ve ortaöğretim alanlarını kapsamaktadır. Erasmus programı, ise, yükseköğretim kurumlarının birbirleri ile işbirliği yapmalarını teşvik etmeye yönelik bir programdır. Program, yükseköğretim kurumlarının birbirleri ile ortak projeler üretip hayata geçirmelerini, kısa süreli öğrenci ve personel değişimi yapabilmeleri için karşılıksız mali destek sağlamayı öngörmektedir. Tüzel kişilik sahibi tüm resmi ve özel kurum ve kuruluşlar, eğitim kurumları ile KOBİ, STK ve yerel idarelerin kullanımına açık olan Leonardo da Vinci ise, program kapsamındaki mesleki eğitim programıdır. Grundtving ise yetişkin eğitimine yöneliktir. 

 

Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.ua.gov.tr/index.cfm

 

 

Temel olarak ayrımcılığın ve toplumsal dışlanmanın önlenmesini amaçlayan program 2007-2013 dönemini kapsamaktadır. Yeni nesil Gençlik programı; Avrupa İçin Gençlik, Avrupa Gönüllü Hizmeti, Dünyada Gençlik, Gençlik Çalışanları ve Destek Faaliyetleri ile Gençlik Politikasının Eşgüdümü İçin Destek eylemlerinden oluşmaktadır. Bütçesi 885 milyon Avro olarak belirlenen programın yürütülmesi ve önceliklerinin belirlenmesi Avrupa Komisyonu Eğitim Kültür Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde Gençlik İçin Eylem Programı ile ilgili faaliyetlerden sorumlu kuruluş Ulusal Ajans’tır. Türkiye’nin Gençlik Programı’na ve Hayatboyu Öğrenme Programı’na katılımına ilişkin Mutabakat Zaptı, 29 Mayıs 2007 tarihinde Brüksel’de imzalanmış, 30 Haziran 2007 tarihli ve 26568 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 

 

Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.ua.gov.tr/index.cfm

 

 

Yeni nesil Kültür Programı 2007-2013 dönemini kapsamaktadır. Programın temel hedefleri; kültürler arası diyalogun artırılması ile sanatçıların, kültür alanında çalışanların, kültür-sanat eserlerinin ve sanat çalışmalarının sınır ötesi dolaşımının geliştirilmesidir. Yeni nesil Kültür Programı; Kültürel Eylemler Desteği ve Kültürel Organizasyonlar Desteği olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Avrupa Komisyonu Eğitim Kültür Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen programın bütçesi 400 milyon Avro’dur. Ülkemizde bu program ile ilgili bilgilendirme faaliyetleri TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültürel İrtibat Noktası tarafından yürütülmektedir. Türkiye’nin Kültür Programı’na katılımına ilişkin Mutabakat Zaptı, 11 Mayıs 2007 tarihinde Brüksel’de imzalanmış, 29 Haziran 2007 tarihli ve 26567 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 

 

Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.ccp.gov.tr

 

 

2007-2013 yılları arasında yürütülecek olan program Avrupa Komisyonu tarafından Tek Pazar içerisinde rekabet edebilirliğin ve yenilikçiliğin desteklenmesi için oluşturulmuştur. Toplam bütçesi 3,6 milyar Avro olan programın hedefleri arasında KOBİ’lerin rekabet gücünü artırmak, inovasyon gerçekleştirebilecekleri ortamı hazırlamak, bilgi toplumunun gelişimine katkıda bulunmak, yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları yaratmak yer almaktadır. Program Avrupa Komisyonu İşletme ve Sanayi Politikası Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Türkiye’deki irtibat kurumu ise TC Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü’dür.

 

Programın birinci bileşeni olan Girişimcilik ve Yenilik Özel Programı'na Türkiye'nin katılımını düzenleyen Mutabakat Zaptı 12 Şubat 2008 tarihinde imzalanmıştır. Böylece Türkiye, Program'a katılan üçüncü aday ülke olmuştur. TC Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Söz konusu programın 1. Bileşeni olan Girişimcilik ve Yenilik Programına Türkiye'nin katılımı konusundaki çalışmaları koordine etmek, tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri ile proje çağrılarının takibi ve ilgili tarafların projeler hakkında bilgilendirilmesi çalışmalarını yürütmek ile sorumludur. 

 

Ayrıntılı bilgi için bkz: http://ab.sanayi.gov.tr.

 

 

AB’nin Mart 2000’de yapılan Zirve Toplantısı’nda belirtilen ve Lizbon Stratejisi olarak adlandırılan strateji kapsamında, AB’nin "dünyanın en dinamik rekabetçi bilgi temelli ekonomisi" olması hedeflenmiştir. Bütünleştirilmiş bir Avrupa Araştırma Alanı oluşturmayı hedefleyen ve 2002-2006 döneminde yürürlükte olan 6. Çerçeve Programı (6.ÇP) ve 2007-2013 yıllarında yürürlükte olacak 7. Çerçeve Programı (7.ÇP) AB’nin bu hedefe ulaşması amacıyla şekillendirilmiştir.

50,5 milyar Avro bütçeye sahip olan (Euroatom hariç) program Avrupa Komisyonu Araştırma Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. İşbirliği Özel Programı, Fikirler Özel Programı, Kişiyi Destekleme Özel Programı ve Kapasiteler Özel Programı’ndan oluşan 7.ÇP’nin ulusal koordinatörü TÜBİTAK’tır. Türkiye’nin 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren 7. Çerçeve Programı’na katılımına ilişkin Mutabakat Zaptı, 1 Haziran 2007 tarihinde Brüksel’de imzalanmış, 29 Haziran 2007 tarihli ve 26567 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

 

Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.fp7.org.tr

 

 

 

Avrupa Birliği’nde ortak politikalar çerçevesinde karşılaşılan sorunlara farklı yöntemlerle çözüm arayan ve Birliğin faaliyetlerine ademi merkeziyetçi bir yaklaşım getiren ajanslar, AB hukukuna göre tüzel kişi sayılmaktadır. Avrupa Birliği kurumları tarafından düzenli olarak denetlenen ajansların bir kısmı, kurucu tüzüklerinde tanımlanan konulara ilişkin bilimsel veya teknik bilginin gelişmesine katkıda bulunurken, diğerleri, ilgili oldukları alanlarda belirli bir idari görevler üstlenmektedir. Ayrıca, bazı ajanslar farklı çıkar gruplarını bir araya getirerek Avrupa’daki diyaloğu kolaylaştırmakta, bazıları ise Birliğin çeşitli mekanizmalarının işleyişine yardımcı olmaktadır.

 

Aday ülkelerin AB ajanslarına katılımı, programlarda olduğu gibi ilk kez 1993 Kopenhag Zirvesi’nde gündeme gelmiştir. Ardından 16 Temmuz 1997 tarihli Gündem 2000 bildirisinde MDAÜ’ler için ajanslara katılımın Birlik müktesebatına uyuma daha iyi hazırlanılmasına ve bu bağlamda kurulan ilişkiler sayesinde ortaya çıkabilecek sorunların teknik olarak çözümlenmesine katkıda bulunacağına dikkat çekilmiştir.

 

1997 Lüksemburg Zirvesi’nde MDAÜ’ler ve Güney Kıbrıs’ın adaylıklarının tanınması ile birlikte programların yanı sıra ajansların da durum bazında bu ülkelere açık olduğu bildirilmiştir. 4 Mart 1998 tarihinde açıklanan “Türkiye için Avrupa Stratejisi”nde ise Türkiye’nin MDAÜ’lere benzer koşullarda ajanslara katılımı öngörülmüştür.

 

Türkiye’nin adaylığının teyit edildiği 10–11 Aralık 1999 tarihli Helsinki Zirvesi’nde Birlik ajanslarına katılabileceği belirtilmiştir. Türkiye’nin Katılım Ortaklığı Belgesi’nde ise, Birlik programları yanı sıra ajanslara katılımına yer verildiği gibi, katılım öncesi stratejisi çerçevesinde Türkiye’ye ayrılacak mali kaynaktan ajanslara katılım için gereken ulusal katkı payının bir kısmının karşılanabileceği ifade edilmiştir.

 

Ülkemiz hâlihazırda Birlik ajanslarından Avrupa Çevre Ajansına tam katılım sağlamaktadır. Türkiye Avrupa Çevre Ajansı’na katılım anlaşmasını 9 Ekim 2000 tarihinde imzalamıştır. Anlaşma’nın AB tarafında onay süreci tamamlanmış, TBMM’de onaylanmış ve 28 Ocak 2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ayrıca Türkiye’nin Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi’ne katılımına ilişkin anlaşma 26 Ağustos 2006 tarihinde imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma, 3 Mart 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

 

 

• Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı (Agency for the Cooperation of Energy Regulators - ACER) (Kurulum aşamasında)

• Topluluk Balıkçılık Kontrol Ajansı (Community Fisheries Control Agency - CFCA) 

• Avrupa Topluluğu Bitki Çeşitliliği Ofisi (Community Plant Variety Office - CPVO) 

• Avrupa İşyerinde Güvenlik ve Sağlık Ajansı (European Agency for Safety and Health at Work - EU-OSHA) 

• Dış Sınırlarda Operasyonel İşbirliğinin Yürütülmesi İçin Avrupa Ajansı (European Agency for the Management of Operational Cooperation at the External Borders - FRONTEX) 

• Avrupa Mülteci Destek Ofisi (European Asylum Support Office - EASO) (Kurulum aşamasında)

• Avrupa Hava Güvenliği Ajansı (European Aviation Safety Agency - EASA) 

• Avrupa Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü Merkezi (European Centre for Disease Prevention and Control - ECDC) 

• Avrupa Mesleki Eğitim Vakfı (European Centre for the Development of Vocational Training-Cedefop) 

• Avrupa Kimyasallar Ajansı (European Chemicals Agency - ECHA) 

• Avrupa Çevre Ajansı (European Environment Agency - EEA) 

• Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (European Food Safety Authority - EFSA) 

• Avrupa İş ve Yaşam Koşullarını İyileştirme Vakfı (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions - EUROFOUND) 

• Avrupa GNSS Ajansı (European GNSS Agency - GSA) 

• Avrupa Cinsiyet Eşitliği Ajansı (European Institute for Gender Equality - EIGE) 

• Avrupa Deniz Güvenliği Ajansı (European Maritime Safety Agency - EMSA) 

• Avrupa Tıbbi Ürünleri Değerlendirme Ajansı (European Medicines Agency - EMA) 

• Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction-EMCDDA) 

• Avrupa Ağ ve Bilgi Güvenliği Ajansı (European Network and Information Security Agency- ENISA) 

• Avrupa Demiryolu Ajansı (European Railway Agency – ERA) 

• Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi (European Training Foundation - ETF) 

• Avrupa Temel Haklar Ajansı (European Union Agency for Fundamental Rights - FRA) 

• Tek Pazarın Uyumlaştırılması Ofisi (Office for Harmonisation in the Internal Market - OHIM) 

• Avrupa Birliği Organları Çeviri Merkezi (Translation Centre for the Bodies of the European Union - CdT)